ipé

Bethabara, pau d\'arco, ipé, tauary{*}, caixeta (Brazilië), guayacan polvillo (Colombia), guyacan, madera negra (Ecuador), ebène vert, ebène jaune (Frans Guyana), bowwood, whalebone greenheart (Guyana), cortez (Honduras, Nicaragua, Costa Rica), amapa (Mexico), guayacan (Panama), lapacho negro, guayacan (Paraguay, Argentinië), tahuari (Peru), groenhart (Suriname), flor amarillo (Venezuela).{*} verwerpelijke naam.

Tabebuia serratifolia (Vahl) Nicholson (Surinaams groenhart) (= Tecoma spec. div.)., Tabebuia ipé (Mart.) Standl., T. cassinioides DC., T. guayacan Hemsl., T. longiflora Standl.

Bignoniaceae.

Tropisch midden- en zuid-Amerika.

De vele soorten en het grote verspreidingsgebied zijn er de oorzaak van dat de afmetingen van de bomen en de houteigenschappen sterk verschillen. Hoogte 30-40(-65) m met een diameter van 0,6-0,9(-1,8) m. De takvrije rechte cilindrische stammen kunnen tot 8-40 m lang zijn en hebben aan de voet soms wortelaanzetten.

Gekantrecht hout, parket en vloerhout.

Hieronder wordt beschreven groenhart uit Suriname. De andere Tabebuiasoorten zijn wat lichter in gewicht, maar zijn uiterlijk en anatomisch niet of nauwelijks van Surinaams groenhart te onderscheiden. De meeste sterkte-eigenschappen van de andere Tabebuiasoorten (met een lagere volumieke massa) zijn lager.Het groenachtig bruine tot groenachtig geelbruine kernhout is duidelijk te onderscheiden van het geelachtig grijze 40-80 mm brede spint. De kern vertoont dikwijls lichte tot donkere zones waardoor het enigszins gestreept kan lijken. Ook als er kruisdraad aanwezig is, kan door de lichtval een decoratieve fijne streeptekening aanwezig zijn. Ipé heeft een vrij gelijkmatige structuur zonder uitgesproken tekening. Het hout bevat de inhoudsstof lapachol die op het langsvlak als (groen)gele streepjes zichtbaar is. Lapachol kleurt in aanraking met ammonia rood, waardoor ipé (Surinaams groenhart) van bijvoorbeeld demerara groenhart is te onderscheiden. Het hout is zeer hard en sterk, moeilijk splijtbaar en zeer elastisch.

loofhout

Recht, soms kruisdraad of onregelmatige draad.

Fijn.

(950-)1050 (-1150) kg/m3 bij 12% vochtgehalte, vers 1200-1300 kg/m3.

Middelmatig.

Vrij langzaam, geringe neiging tot vervormen en scheuren.

Door zijn hoge volumieke massa moeilijk te bewerken en snijvlakken stompen snel af. Bij het schaven wordt aanbevolen kleine snijhoeken te gebruiken om problemen bij kruisdraad te voorkomen. Ipé laat zich glad afwerken. Een goede afzuiging van het houtstof wordt aanbevolen, aangezien het vrijkomende lapacholstof bij daarvoor gevoelige mensen een huidaandoening (dermatitis) kan veroorzaken.

Gezien de hoge volumieke massa waarschijnlijk niet zonder problemen.

Niet bekend. Is wel zeer buigzaam.

Goed.

Schimmels 1. In tegenstelling tot Demerara groenhart (Chlorocardium rodiei Rohwer, Richter & Werff) is Ipé niet bestand tegen aantasting door paalworm.

Kernhout 4.

De stof lapachol die huidallergieën kan veroorzaken bij bewerkers, bevat het derivaat desoxylapachol (0,4%). Lapachol geeft in contact met alkaliën een donkerrode kleur. De bast bevat ± 5% looistof. Het hout bevat een paarse kleurstof die oplost in water en \bloeden\ kan veroorzaken.

Voornamelijk voor constructiewerken (bruggen- en scheepsbouw en havenwerken), dwarsliggers, buiten- en binnentimmerwerk, parket, vloeren, meubels, draaiwerk, snijwerk, bedrijfsvloeren, schuttersbogen, houten hengels, wandelstokken, gereedschapsstelen (als vervanging voor hickory of essen), tuinhout, tuinmeubilair, zou een van de beste houtsoorten zijn voor spaken in houten wielen in de rijtuigbouw. In Brazilië veel gebruikt in de carrosseriebouw.